Rodzinne Ogrody Działkowe, popularnie nazywane ROD, cieszą się niezmienną sympatią od wielu lat. Ich atrakcyjność zyskała dodatkowy impuls, zwłaszcza podczas pandemii, co przyczyniło się do znaczącego wzrostu ich wartości. Obserwuje się również wzrost zainteresowania nabyciem praw do działek w okresie wiosenno-letnim. Należy jednak pamiętać, że elementem obrotu prawnego są jedynie prawa do użytkowania tych terenów, ponieważ same działki są niezbywalne. Mimo że często mówi się o sprzedaży lub kupnie działki, to w świetle ustawy z 13 grudnia 2013 roku status prawny użytkowników działek ROD różni się od statusu właściciela nieruchomości. Użytkownicy mają bowiem tylko prawa do korzystania z działki, a nie jej własności. Oznacza to, że mogą oni przenieść jedynie swoje uprawnienia i zobowiązania na inną osobę pełnoletnią.
Zgodnie z danymi statystycznymi w Polsce funkcjonuje blisko 950 tysięcy działek oraz ponad 4,5 tysiąca Rodzinnych Ogrodów Działkowych. Te ostatnie są zarządzane przez Polski Związek Działkowców i posiadają swoje komisje, zarządy i systemy opłat. Użytkownik działki nie jest jej właścicielem, lecz dzierżawcą na czas nieokreślony. Właścicielami wszelkich nasadzeń i elementów zabudowy na działce są natomiast sami działkowcy.
Osoby chcące przenieść swoje prawa do użytkowania działki muszą sporządzić odpowiednią umowę. Zgodnie z informacjami udzielanymi przez Polski Związek Działkowców, takie porozumienie nie musi mieć formy aktu notarialnego. Muszą jednak być poświadczone podpisy stron przez notariusza.
Jeśli przyszły nabywca nie jest w stanie natychmiast sfinalizować transakcji, na przykład z powodu konieczności uzyskania kredytu, możliwe jest zawarcie umowy przedwstępnej. To rodzaj rezerwacji praw do korzystania z działki. Osoba, która podpisuje takie porozumienie, zobowiązuje się do zawarcia umowy ostatecznej.
Obie umowy muszą zawierać dane osobowe stron, informacje na temat przedmiotu umowy oraz warunki transakcji, w tym cenę za przeniesienie praw do użytkowania działki. W umowie przedwstępnej powinny znaleźć się też informacje na temat terminu zawarcia umowy ostatecznej oraz wysokości zaliczki lub zadatku. Umowę ostateczną trzeba sporządzić w trzech egzemplarzach – dla sprzedającego, dla kupującego i dla zarządu ROD.
Wzory takich umów są często dostępne na stronach internetowych poszczególnych ROD-ów. W każdej umowie powinny znaleźć się także informacje na temat tytułu prawnego dotychczasowego użytkownika, zapewnienie o braku obciążeń osób trzecich, potwierdzenie, że wszystkie nasadzenia i zabudowania na działce są własnością dotychczasowego użytkownika oraz brak zaległości finansowych wobec danego ROD i Polskiego Związku Działkowców. Ponadto, musi zawierać oświadczenie nabywcy, że nie jest on uprawniony do korzystania z innej działki oraz że zamierza korzystać z działki wyłącznie w celach rekreacyjnych, ogrodniczych i wypoczynkowych.
Ważne jest, aby w umowie uwzględnić fakt, że przedmiotem transakcji są prawa i obowiązki, które również powinny zostać opisane w umowie. Należy więc zastrzec konieczność utrzymania działki w należytym stanie. Po podpisaniu dokumentów nowy użytkownik musi skontaktować się z zarządem Rodzinnego Ogrodu Działkowego i złożyć wniosek o zatwierdzenie umowy. Jeśli nie ma przeszkód, umowa jest zatwierdzana w formie uchwały przez ROD.