Kto ma wgląd do akt ksiąg wieczystych i w jakim zakresie?

Akta ksiąg wieczystych przechowywane w sądach rejonowych nie są dostępne publicznie. Aby je przejrzeć należy posiadać interes prawny.

Zgodnie z art. 28 ustawy z 6 lipca 1982 o księgach wieczystych i hipotece przy każdej księdze wieczystej prowadzi się akta księgi wieczystej. W aktach znajdują się dokumenty i pisma dotyczące nieruchomości. Akta księgi wieczystej znajdują się w Wydziałach Ksiąg Wieczystych Sądów Rejonowych właściwych miejscowo dla danej nieruchomości. Obejmują one wszelkie dokumenty związane z nieruchomością, takie jak wnioski czy rozstrzygnięcia sądów.

Księgi wieczyste są co do zasady jawne. Jednak prawo do przeglądania akt księgi wieczystej, a więc dokumentów i pism jej dotyczących, przysługuje wyłącznie osobie mającej interes prawny oraz notariuszowi (art.  361 ust. 2 u.k.w.h.). Zasada jawności została zatem ograniczona.

Notariusz może przeglądać akta księgi wieczystej niezależnie od interesu prawnego. Każda inna osoba musi wykazać interes prawny, by zajrzeć do akt. Interes prawny można określić jako uzasadnienie konieczności przejrzenia akt księgi wieczystej, bądź uzyskania odpisów dokumentów poparte stosownymi przepisami prawa.

Osoby, które mają interes prawny w uzyskaniu dostępu do akt księgi wieczystej to osoby wpisane do księgi wieczystej, bądź wpisane do niej w przeszłości, a obecnie już wykreślone. Ponadto osoby, których prawo nie jest wpisane do księgi wieczystej, ale są w jakiś sposób uprawnione do złożenia wniosku o wpis, na przykład potencjalni właściciele nieruchomości, a w praktyce wykazanie interesu prawnego przez nich będzie dużo trudniejsze. W celu uzyskania dostępu do akt sąd musi pozytywnie rozpatrzyć złożony przez zainteresowanego wniosek. Do wniosku należy załączyć niezbędne dokumenty (dowody) oraz uzasadnienie, w którym opisuje się interes prawny w uzyskaniu dostępu do akt.

Czym innym jest przeglądanie akt, a czym innym uzyskiwanie z nich odpisów. Odpisy dokumentów wieczystoksięgowych wydaje się je na żądanie osób mających interes prawny, a także organu administracji rządowej albo jednostki samorządu terytorialnego, sądu, prokuratora, notariusza. Jeżeli dokumenty znajdujące się w aktach księgi wieczystej stanowią podstawę wpisu, nie wydaje się ich.

Jeżeli ktoś nie ma interesu prawnego, a chce uzyskać podstawowe dane i posiada numer księgi wieczystej (nie można znaleźć księgi wieczystej po adresie albo księgi wieczystej po numerze działki), może skorzystać z portalu Elektroniczne Księgi Wieczyste. Zakres danych tam przedstawianych jest oczywiście węższy niż w aktach księgi wieczystej.