Miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, pod pewnymi warunkami, mogą otrzymać finansowe wsparcie od jednostek samorządu terytorialnego, takich jak gminy. Specyficzne formy pomocy obejmują bezzwrotne dotacje, które zazwyczaj mają określony cel. Może to obejmować wsparcie dla szeroko rozumianej działalności edukacyjnej, inwestycji w ochronę środowiska lub ochronę nieruchomości uznanych za zabytki.
Jednakże, ze względu na różnorodność obowiązków, mechanizmy wsparcia i ich prawne uwarunkowania są zróżnicowane. Wszystkie one są jednak regulowane przez tzw. uchwały dotacyjne – przepisy prawa miejscowego, które zasadniczo określają warunki udzielenia wsparcia. Niestety czasami samorząd może ustalić te warunki w sposób niezgodny z przepisami prawa.
W rozstrzyganiu konfliktów wynikających z błędnych interpretacji przepisów kluczową rolę odgrywają publiczne organy nadzoru – najczęściej regionalne izby obrachunkowe (RIO) oraz sądy administracyjne. Stają się one rodzajem mediatorów w często występujących sporach między samorządami a podmiotami starającymi się o wsparcie, w tym przedsiębiorcami.
Osoby ubiegające się o pomoc, czy już z niej korzystające, powinny skorzystać z mechanizmów kontrolnych oferowanych przez RIO i sądy administracyjne w celu monitorowania działań samorządu. W tym artykule omówimy przykładowe sytuacje, które mogą wystąpić pomiędzy przedsiębiorcą a jednostką samorządu terytorialnego (gminą) w kontekście różnych zadań finansowo wspieranych przez te jednostki samorządowe.