W kontekście obecnych zmian, lokalne rządy będą mogły cieszyć się pełnym zwrotem ustawowych środków w tym roku. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji zapewnia, że mechanizm korekcyjny nie będzie miał tutaj miejsca. To może stanowić inspirację do tworzenia nowych funduszy w najbliższej przyszłości.
Ustawa z 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz. U. z 2014 r., poz. 301 z późniejszymi zmianami, zwana dalej u.f.s.) reguluje sposób wydzielania funduszy w budżetach gmin a także określa zasady zwrotu części wydatków z budżetu państwa. Zgodnie z nią, samorządom przysługują transfery środków wynoszące 20, 30 lub 40 procent poniesionych wydatków, a ich wysokość jest uzależniona od poziomu zamożności danej gminy. Do tej pory jednak, zwroty były mniejsze ze względu na ustawowy limit możliwych do wydania środków. Na przykład, na podstawie danych dostarczanych przez wojewodów, za wydatki zrealizowane w 2022 roku, gminom przysługiwało ponad 259 mln zł, jednak zgodnie z art. 12 u.f.s. zwrot ten mógł osiągnąć maksymalną wartość 152,5 mln zł.
Jak podkreśla Ireneusz Niewiarowski, prezes Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów, sytuacja w tym roku wyglądałaby jeszcze gorzej. Gminy przygotowały plan wydatków na poziomie 916 mln zł i ich liczba nieznacznie wzrosła do 1522. W efekcie, cięcia byłyby jeszcze bardziej dotkliwe. Na szczęście, nowe kierownictwo MSWiA potwierdza, że nie zostaną wprowadzone żadne limity.