Nieco ponad rok temu, w strukturach polskiego systemu wsparcia społecznego, pojawiła się innowacyjna propozycja – usługi sąsiedzkie. To rozwiązanie ma na celu zaspokojenie potrzeb osób starszych, powierzając codzienne obowiązki osobom, które za swoje usługi otrzymują wynagrodzenie. Czym jest to działanie i jakie korzyści przynosi dla wszystkich zaangażowanych? Oto wszystko, co musisz wiedzieć.
Usługi sąsiedzkie zostały wprowadzone z powodu braku dostatecznej ilości usług opiekuńczych dostosowanych do aktualnych wymagań, a także z uwagi na ograniczenia kadrowe w sektorze opieki. Celem tego programu jest wsparcie seniorów, których niezależność jest utrudniona. Ta świeża inicjatywa rządowa ma satysfakcjonować potrzeby osób starszych, ale również stymulować rozwój usług społecznych. Zadaniem usług sąsiedzkich jest pomoc starszym osobom w wykonywaniu codziennych zadań, takich jak robienie zakupów czy sprzątanie domu. Regulacje dotyczące tej formy pomocy zostały wprowadzone 1 listopada 2023 roku i precyzyjnie definiują warunki korzystania z niej dla osób potrzebujących, jak i dla tych, które ją świadczą.
Osoby starsze prowadzące samodzielne gospodarstwo domowe, które nie są w związku małżeńskim i nie mają bliskich krewnych, są pierwszymi, które mogą skorzystać z usług sąsiedzkich. Te osoby zazwyczaj wymagają pomocy ze względu na stan zdrowia, wiek lub inne okoliczności, ale nie mają możliwości uzyskania wsparcia z innych źródeł. Dotyczy to również seniorów, którzy jeszcze nie potrzebują całodobowej opieki. Gmina ma prawo rozszerzyć grupę osób uprawnionych do korzystania z tych usług.
Aby móc świadczyć usługi sąsiedzkie, musisz spełnić pewne kryteria: nie byś członkiem rodziny osoby potrzebującej pomocy, nie być jej małżonkiem ani bliskim krewnym. Potrzebujesz także potwierdzenia swoich zdolności fizycznych i psychicznych do wykonywania tych obowiązków, ukończenia szkolenia z pierwszej pomocy oraz ukończenia 18 lat. Musisz mieszkać niedaleko osoby potrzebującej pomocy i uzyskać zgodę organizatora usług i osoby korzystającej z pomocy. Najważniejszym kryterium jest jednak to, że nie możesz być spokrewniony z osobą, której udzielasz pomocy.
Usługi sąsiedzkie są odpłatne. Gmina ma prawo określić szczegółowe warunki ich finansowania, w tym aspekty finansowe. Lokalne przepisy mogą określać minimalny lub maksymalny zakres oraz ilość świadczonych usług. Gmina może samodzielnie organizować usługi sąsiedzkie lub zlecić ich wykonanie organizacjom społecznym. Najczęściej będzie to miało formę umowy zlecenia.
Zakres usług sąsiedzkich jest bardzo szeroki i dopasowywany do indywidualnych potrzeb osoby korzystającej z pomocy. Może obejmować codzienne czynności takie jak robienie zakupów, gotowanie, sprzątanie, pranie, ale także opiekę higieniczną – pomoc przy kąpieli czy ubieraniu się. Usługi te mogą także obejmować towarzystwo – wspólne spędzanie czasu, rozmowy – a także pomoc w załatwianiu spraw urzędowych czy medycznych.